زمان دقیق آبیاری زعفران و روش درست ابیاری بر میزان برداشت محصول شما تاثیر مستقیم میگذارد. این بار قصد داریم از تجربیات خودمون در مورد آبیاری زعفران براتون بگیم. زعفران در خانواده گیاهان کم آب طبقهبندی میشود و قابلیت کشت در مناطق بسیار کم باران را نیز دارد ، اما به این معنا نیست که زعفران میتواند بصورت دیمی و بارانی آبیاری شود بلکه پیاز زعفران با توجه به منطقه مورد کشت نیاز به یک تا چهار مرتبه آبیاری دارد.
فهرست محتوا
جدول زمان آبیاری زعفران | زمان ابیاری | شدت آبیاری | الزام آبیاری |
ابیاری اول زعفران | گرمسیر: اواخر مهر، سردسیر: اوایل مهر | عمیق | حتما |
ابیاری دوم زعفران | اواخر آبانماه یا اوایل آذر | نیمه عمیق +کود دهی | حتما |
ابیاری سوم زعفران | اواخر اسفند ماه | سطحی | در صورت نبودن باران |
آخرین آبیاری زعفران | ۲۰ فروردین تا ده اردیبهشت | سطحی | در صورت نبودن باران |
اولین آبیاری زعفران بعد از کاشت (بسارآب) از اهمیت بالایی برخوردار است، به نحوی که با عدم دقت در زمان و کیفیت این آبیاری، میزان محصول به شدت تغییر میکند. این مرحله از آبیاری آبیاری باید با توجه به منطقه ای که در آن زندگی میکنید انجام شود; آبیاری زعفران در مناطق گرمسیر در اواخر مهرماه و آبیاری زعفران در مناطق سردسیر در اوایل مهر ماه انجام میشود به این نکته توجه کنید آبیاری مرحله اول زعفران قبل از سله شکنی زمین زعفران صورت میگیرد.
این مرحله از آبیاری به منظور بیدار کردن زعفران انجام میشود و با آبیاری به موقع ابتدا گل زعفران از زمین خارج شده و سپس رشد سبزینهای اتفاق میافتد و در این صورت کلاله ها و انرژی گیاه صرف گلدهی میشود.
مرحله اول آبیاری باید سنگین و عمیق باشد چرا که پیاز زعفران در فاصله 20 تا 25 سانتی متری از سطح زمین قرار دارد. زمین هنگام انجام این آبیاری کاملا خشک است و نباید در آبیاری هیچ گونه خصاصتی به خرج دهید. پس حواستان به تاریخ و کیفیت باشد.
این آبیاری(زاج آب) بعد از پایان برداشت گلهای زعفران اواخر آبانماه و اوایل آذر ماه انجام میشود. این آبیاری نیز لزوما باید انجام شود ولی نیازی به آبیاری سنگین و عمیق نیست چرا که زمین برخلاف دفعه قبل رطوبت را در خود دارد. همراه این مرحله کود دهی انجام میشود.درباره ی نوع کود مصرفی در مرحله ی زاج آب میتوانید صفحه ی مربوط به کود زاج اب زعفران را بررسی کنید.در ویدیو زیر نیز نکاتی درباره کوددهی همراه با آبیاری زعفران گفته شده است.
مراحل دیگر کوددهی نیز اهمیت بالایی دارند و تنها با انجام زاج آب نمیتوانید نتیجه مطلوب را بگیرید. پیشنهاد ما این است مقالهی برنامهی کودی زعفران را در ماه چین مطالعه کنید.
برخلاف دو آبیاری قبلی لزومی بر انجام این آبیاری وجود ندارد و صرفا در مناطقی که بارانهای زمستانه وجود ندارد در اواخر اسفند ماه آبیاری مزرعه زعفران را انجام میدهند. این اتفاق به ندرت در ایران میافتد. این آبیاری به صورت سطحی انجام میشود.
این آبیاری نیز کمتر اتفاق میافتد و فقط در مناطقی که هیچگونه بارندگی مشاهده نمیشود انجام میشود. زمان انجام این آبیاری بین 20 فروردین تا 10 اردیبهشت میباشد و قبل از خشک و زرد شدن کامل برگ های پیاز زعفران انجام میشود.به همین دلیل است که به این آبیاری زردآب نیز میگویند.
این آبیاری نیز مانند دو آبیاری قبلی سطحی و غیرعمیق انجام میشود. پیشنهاد میکنم ویدئوی زیر رو که در مورد آبیاری زردآب هست رو مشاهده کنید تا از دلیل انجام این آبیاری و فواید آن برای مزرعه زعفران مطلع بشید.
برخی از کشاورزان بر این معتقد هستند که حتما باید زعفران را دو آبه کرد اما در همهی مناطق این عمر واجب نبوده و برای مناطق سردسیر این آبیاری برای جلوگیری از تنش گرما به پیاز های زعفران نیاز است. نکته قابل ذکر این است که اگر در مناطق گرمسیر کشور انجام شود قطعا خسارت جبران ناپذیر به مزرعه وارد می کند.
در روش کرتی زمین را به بخس های کوچک به نام کرت تقسیم میکنند و بین هر بخش مسیری را برای گذر آب بصورت جوی ایجاد میکنند.آبیاری کرتی یک روش قدیمی است که خیلی توصیه نمیشود و بهتر است که از روش های مدرن آبیاری برای زعفران استفاده کنید.پیشنهاد ما برای آبیاری زعفران نوار بارانی شیاردار است.
در این نوع آبیاری از متد های جدید تر جهت بهره بری بالات استفاده شده است. سه نوع از روش های آبیاری مدرن شامل: آبیاری نوار بارانی شیاردار ، آبیاری با ویلمو و آبیاری کلاسیک است.
نوار آبیاری یکی از تجهیزات آبیاری قطره ای می باشد که بیشتر برای کشت های ردیفی مورد استفاده و کارکرد قرار میگیرد. با روش آبیاری قطره ای جلوی هدر رفت آب را به راحتی کنترل میکنیم.
این روش آبیاری توسط دستگاه ویلمو انجام میشود که روش آبیاری راحت و آسانی است اما برخی از کشاورزان به دلیل هزینه خریداری آن از این روش استفاده نمیکنند. ویلمو یک دستگاهی به شکل دایره است که در وسط آن یک موتور قرار دارد که باعث پمپاژ آب میشود و در مزارع قابلیت جابه جایی دارد.
این نوع آبیاری به خاطر بالاتر بودن هزینه نسبت به دو روش قبل کمتر استفاده میشود اما به صرفه تر و راحت تر از دو مورد قبل است.
آبیاری گلدان های زعفران کمی متفاوت با کشت زعفران در زمین و مزارع ها است به این صورت که ممکن است گلدان ها کاملا در معرض بارش باران قرار نداشته باشند به همین دلیل شما میتوانید تقریبا در ماه یک بار گلدان های زعفران خود را آبیاری کنید.
نکته قابل ذکر این است که سعی کنید، گلدان های زعفران خود را در فضای باز و آزاد مانند حیاط و یا پشت بام قرار دهید تا زیر نور خورشید ( پیاز های زعفران در طول روز به 4 الی 5 ساعت تابش مستقیم نور خورشید نیاز دارند) و بارش باران قرار بگیرند.
جدول منطقه | مرحله اول | مرحله دوم |
آبیاری زعفران در مناطق معتدل | اوایل مهر | اواسط آبان |
آبیاری زعفران مناطق گرمسیر | اواخر مهر | اواخر ابان |
آبیاری زعفران مناطق سردسیر | اواخر شهریور | اوایل ابان |
مرحله سوم و چهارم فقط در مناطقی که بارش باران در زمستان و بهار نباشد انجام میگیرد.
آبیاری زعفران در پاییز | اولین مرحله آبیاری بعد از کاشت است و با توجه به منطقه سردسیر و گرمسیر متفاوت است.(اواخر شهریور تا اوایل مهر) + آبیاری مرحله دوم بعد از برداشت |
آبیاری زعفران در زمستان و یخبندان | در مناطقی که بارندگی های زمستانه وجود ندارد در اواخر اسفند ماه آبیاری مزرعه زعفران را انجام میدهند. |
آبیاری زعفران در بهار | برای مناطقی که باران بهاره ندارند بین 20 فروردین تا 10 اردیبهشت میباشد |
جهت اطلاع از آخرین اطلاع رسانیها درمورد آبیاری و مراحل مختلف مدیریت مزرعه زعفران کافی است ما را در شبکههای اجتماعی دنبال کنید.
https://www.instagram.com/mahchinco
در پایان با توجه به گستردگی در جزئیات آبیاری در کشت زعفران از شما درخواست میکنیم سوالات خود را در قسمت نظرات و یا با تماس با کارشناسان ما مطرح کنید تا با بیشترین بازدهی زعفران ممکن از مزرعه خود مواجه شوید.
در مقالهی محلول پاشی زعفران بصورت کاملا تخصصی دربارهی محلول پاشی زعفران صحبت کردیم و بهترین کود های ...
مطالعه مطلب ...مقابله با آفت موش مزرعه زعفران همواره یکی از دغدغههای کشاورزان زعفران کار بوده است. دلایل زیادی برای ...
مطالعه مطلب ...
سلام وقت بخیر
از اراک هستم
اواخر مرداد ماه پیاز زعفران کاشتم اولین آبدهی کی باشه بهتر است با توجه به گرمای شدید امسال
سلام وقت بخیر اول مهر ماه آبیاری کنید
سلام
در قم زندگی میکنیم
الان اواخر خردادماه زمان خوبی برای کاشت هست؟
بعد کاشت تا اواخر مهر ماه اصلا آب ندم؟
با تشکر
وقت بخیر زمان کشت از تیر ماه تا شهریور ماه هستش
بله توی تابستون هم به هیچ عنوان آییاری نکنید.
باسلام من اهل ارومیه هستم وبرای اولین بارقصدکاشت زعفران رادارم وامروزباسایت اشناشدم انشاله دراینده نحوه کاشت وبرداشت مزاحم میشوم ممنون
وقت بخیر هستیم خدمتتون
سلام روز خوش ببخشید من اولین بار در ظرف کاشتم ریشه زده ولی احساس میکنم گلدان کوچیکه متونم الان جابه جا کنم به گلدان بزرکتر یا ن پیازها ریشه زده ده سانت بزگتر شد
وقت بخیر زمان جا به جایی پیاز ها تابستان هستش
سلام ممنون از راهنمایی تون من سه سال پیش زعفران کاشتم سال اول گل داد ولی دو ساله دیگه نه سبز شد و علت بررسی کردم دیدم پیازش پوسیده دلیلش چیه ممنون
وقت بخیر کدوم شهر هستید آبیاری به موقع انجام دادین؟
سوال دیگه هم این که قبل از کشت پیاز ها رو ضدعفونی کردید؟
سلام و عرض ادب
بنده در اصفهان کاشت زعفران انجام داده ام
و میخواستم ببینم با وجود اینکه هنگام کاشته کود دهی انجام دادهام آیا باز هم بعد از گذشت 2سال زمین زعفران من احتیاج به کود دارد یا خیر
در صورت احتیاج از چه کودی استفاده کنم
و به چه طریق
تشکر میکنم از آموزش بسیار خوبه تون
وقت بخیر لطفا جهت مشاوره کود دهی تماس بگیرید
02191012322
سلام امسا ل کم گل دادند نمی دانم چرا
کشتتون چه مقداره؟ از کود دهی استفاده کردید؟ آبیاری به چه صورت بوده؟
خیلی ممنون لطف کردین.
خواهش میکنم
با سلام و تشکر از سایت خوبتون
ببخشید من امسال اولین باره کشت زعفران رو انجام میدم و یکبار هم ماه گذشته آبیاری انجام دادم. الان خداروشکر بیشتر پیاز ها سبز شدن اندازه ۱۰سانتیمتر هستن ولی هنوز گل نداده هیچکدوم خواستم بدونم طبیعیه یا نه ؟ واینکه چه زمانی گل میده؟
با تشکر
وقت بخیر بله طبیعیه تا اخر آبان ماه زمان گل دهی دارن
توضیحات بسیار عالی بودوبرای من تازگی داشت ممنونم
خواهش میکنم لطف دارید
سلام ممنون از توضیحات خوبتون
می خواستم بپرسم زعفرون من هر سال گلش و علفش با هم می یاد وخیلی جمع کردن گل برامون سخت می شه چی کار باید بکنم میزان گل دهیش هم خیلی پایین نیم هکتار زمین ده کیلو فقط گل می ده
سلام برای مشاوره باشماره زیر تماس بگیرید
02191012322
وقت بخیر جهت مشاوره با شماره زیر تماس بگیرید
02191012322
سلام درنیمه دوم شهریور مقدار ۵۰۰۰متر زعفران کشت کردم اول مهر ابیاری اول انجام شد ابیاری دوم وسله شکنی رو کی باید انجام بدم ممنون
وقت بخیر اگر آبیاری اولتون کامل و عمیق بوده ذیگه نیازی نیست ولی اگر سطحی بوده الان یک آبیاری سطحی دیگه انجام بدین و یک هفته بعد هم سله شکنی انجام بدید در حد 4 الی 5 سانت با تیلر
سلام
خسته نباشید من ۲سال پیش مقدار هزار متر زمین زعفران کشت کرده ام امسال میشه سال سوم ۱۳مهر آب داده ام ولی خاک منطقه ما دیر گورو میشه بعد از ۱۲ روزابیاری میشه تو زمین رفت جهت سله شکنی ولی دیگه دیر شده وجوانه ها نزدیک سطح زمین رسیده اندحالا من بایدچکار کنم
ممنون از راهنمایی تون
وقت بخیر در حد سطحی 4 الی 5 سانت میتونید سله شکنی کنید.
سلام
ممنون از زحمات شما خیلی برای ما که کشت زعفران در منطقه ما رواج کمتری دارد بسیار کاربردي است. قزوین بوئین زهرا روستای طزرک
لطف دارید مچکرم اتفاقا استان شما آب و هوای بسیار خوبی برای کشت زعفران داره
سلام خیلی خوب بود ممنون
لطف دارید مچکرم
سلام من زعفران کاشتم زمینم خشک بود بعد کاشت آبیاری کردم الان ده روز میشه ولی زعفران ها هیچ واکنشی نشون ندادن
سلام زمان گلدهی آبان ماه هستش فعلا زوده
الان باید سله شکنی کنید
خیلی عالی بود مرسی
لطف دارید ممنونم
سلام منطقه ما در یکی از شهرستانهای همدان است .پارسال مقدار کمی زعفران کاشتم ،می خواستم بپرسم کی باید آبیاری کنم و چه کودی باید بدیم ،آبیاری بایدعمیق باشد یا سطحی ؟،ممنون از راهنمایتان
سلام وقت بخیر الان زمان آبیاری هستش برای کود دهی بعد برداشت هم آذر ماه با شماره زیر تماس بگیرید
02191012322
سلام من مردادماه ۱۴۰۰زعفران کاشتم آبان کمی گل دادن اگرامسال(۱۴۰۱) ۲۰مهرآبیاری کنم خوب است
وقت بخیر بله مناسبه
من مردادماه ۱۴۰۰زعفران کاشتم آبان کمی گل دادن اگرامسال(۱۴۰۱) ۲۰مهرآبیاری کنم خوب است
وقت بخیر الان زمانش هستش آبیاری کنید
سلام اگر یک اب وسط شهریور و یک اب اواخر مهر انجام بدم ب نظر شما چطوره ؟
وقت بخیر مناسبه ولی اواسط مهر ماه آبیاری کنید
سلام
زمین من گل کمی به نسبت مساحتش میده و دوره گل دهی اون خیلی طولانی هم میشه.
جهت مشاوره تماس بگیرید
02191012322
سلام خسته نباشی عالی بود
ممنونم از شما
سلام مطالب خوبی بود
از همدان مزاحم میشوم
باتوجه به گرمی هواوازطرفی سرمای زودرس در همدان اولین آب رو کی بهتره بدهیم؟
وقت بخیر اول مهر ماه مناسبه برای آبیاری
سلام از شاهرود مزاحم میشم خدمتتون
همزمان با آبیاری مهرماه مکمل های مورد نیاز هم میشه داد یا بعد از برداشت این کار رو انجام بدیم
وقت بخیر باید بعد از برداشت کود دهی و محلول پاشی انجام بشه
بسیار عالی
ممنونم از شما
سلام وقتتون بخیر خسته نباشید ببخشید زعفران ده مردادکاشتیم برای آبیاری اوایل شهریور ده شهریور آبیاری کنیم ضرر دارد
وقت بخیر بهتره که اوایل مهر ماه آبیاری کنید
سلام وقت بخیر مرداد امسال زعفران کاشتیم اگر اواسط شهریور آبیاری کنیم ضرر دارد
وقت بخیر بهتره که اوایل مهر آبیاری کنید
سلام زمین ما دیم هست آیا میتونیم زعفران کاشت کنیم؟و فقط با آب باران آبیاری بشه ؟ شهر کرمانشاه هستم
خیر متاسفانه تو زمین دیم نمیشه کشت کرد
لطف دارید مچکرم
با عرض سلام و ارادت ببخشید میخواستم بپرسم که هنگام کاشت پیازچه زعفران می خواستم بدانم که در موقع کاشت زمین باید خیس باشد یا خشک و اینکه اگر خشک باشد بعد از کاشتن پیازچه زعفران آیا می توان آبیاری کرد یا خیر و اینکه هر چند ماه یکبار باید آبیاری کرد با تشکر از پاسخ های شما
در زمان کشت زمین باید خشک باشد و توی تابستون هم به هیچ عنوان نباید آبیاری کرد تا اول مهر ماه
اولین آبیاری صورت بگیره بعد از برداشت هم یک آبیاری نیاز داره
سلام خسته نباشید از بیستم فروردین تا دهم اردیبهشت توی این بیست روز چند دفعه باید زمین آب بره لطفا راهنمایی کنید ممنون میشم
سلام وقت بخیر یک بار
سلام اون وقت زعفران خیس چقدر دوام میارد
اگر منظورتون زعفران دم کرده هستش داخل یخچال یک نهفته ولی در فریزر 6 ماه
سلام وعرض ادب می خواستم بدونم زعفران خشک تاچه زمانی دوام میاردممنون
وقت بخیر تا دوسال خواص اولیه رو داره بعد از اون رنگ دهی داره ولی خواصش از بین میره
سلام از استان همدان مزاحم میشم سوالی داشتم من برای اولین بار مقدار کمی مهر پارسال زعفران کاشتم الان برگای زعفران زرد شده وکمی ابیاری کردم حالا ازاین به بعد نمی دونم باید چکار کنم میشه راهنمای کنید متشکرم
سلام وقت بخیر طبیعیه الان دیگه زمان خزان هستش
دیگه تاپاییز نیاز نیست کاری انجام بدین تا اوایل مهر که آبیاری کنید
فقط باید داخل فضای باز بزارید زیر نور آفتاب
سلام درود من محلول پاشی رو انجام دادم ونتیجه گرفتم اما ی از خدابی خبری گوسفنداشو آورد کل زعفران هام چروند فقد پیاز ها با قی موندن لطفا راهنمایم کنید
سلام وقت بخیر باید مراقب میشدید این اتفاق نمیوفتاد چون پیاز ها درشت نشدن
ولی برای سال آینده رشد میکنند
سلام ودرود الا من زعفران پرورش میدم الان دومین ماه زمستون نوک برگ های زعفرانهای من زرد شوده و خوشک میشه چیکار کنم آب بدم یانه؟
سلام وقت بخیر طبیعیه مشکلی نداره شما باید الان محلول پاشی رو انجام بدین حتما
سلام من مقدارکمی زعفران کاشتم از چه سم و کودی ودر چه زمانی باید استفاده کنم ممنون میشم
سلام وقت بخیر باید از زاچ آب استفاده کنید الان زمانش هستش برای سفارش می تونید با این شماره تماس بگیرید
02191012322
سلام برای اب زاچ چه کودی باید بدهیم که سال دیگه هم زعفران درشت بشه هم بیشتر بار بده
کود های به خصوص نیاز است که در اذر ماه می تونید پکیج های کودی زاج آب ماه چین رو سفارش بدبد
سلام برای آب زاچ اوره به تنهایی کفایت میکند
سلام وقت بخیر خیر اگر فقط اوره استفاده کنید پیاز هاتون کوچک تر میشه
سلام خسته نباشید من جدیدآ با سایت شما آشنا شدم از توابع شاهرود یک چهارم هکتار زعفران کاری کردم و سال چهارم هست امسال برداشتی نکردم تابحال خیلی کم
میخواستم بدونم علتش چیه و آیا راه حلی دارد یا نه؟ متشکرم
سلام وقت بخیر اگه شما کوددهی و محلول پاشی انجام ندادین علتش دقیقا همینه برای خرید با پشتیبانی تماس بگیرین
سلام از راهنمایی ها تون ممنونم خیلی استفاده کردم چون من در روستای تیل آباد ۳۰۰۰ متر زعفران کاشتم سال چهارم کشت هست اما باهمه تلاشی که انجام شد متاسفانه محصول خوبی برداشت نکردم البته بارش تگرگ در فروردین داشتیم آیا کاری میشه کرد امسال بار بده یا اینکه تموم شده لطفا بگید من چکار کنم ممنون
سلام وقتتون بخیر شما حتما باید از
کود دهی زاچ آب و محلول ئاشی استفاده کنید برای باردهی و محصول دهی بیشتر
سلام زمینم هزارو ششصد متر است امسال سال سوم است سال اول ۱۰ کیلو سال دو م ۴۰ کیلو گل برداشت کردم کود سفید بعد برداشت گل دادم کود سیاه قبل از برداشت همراه با کود مغزی لطفا راهنمای کنید ممنون
سلم وقتتون بخیر شما باید برنامه کودی مناسبی داشته باشید برای دریافت برنامه کودی میتونید با شماره زیر تماس بگیرید
02171057180
سلام
سلام وقتتون بخیر
با سلام و عرض ارادت خدمت شما ؛ امسال بخاطر بارش تگرگ در فروردین و از بین رفتن بوته زعفرانها و عدم رسیدگی دقیق متاسفانه برداشت خوبی نداشتیم.
باتوجه ب اینکه کشت سال چهارم هست زعفرانها یکی در میان درآمدن احساس میکنم پیازهاشون نسبت ب سال قبل کوچکتر شدن… پیازهای که درنیومده ازبین نرفتن فقط سبز نشدن ضمن اینکه تابستان بسیار گرمی را پشت سر گذاشتیم ؛ نکته قوت ما آبیاری عمیقی بود که مهرماه انجام شد.
بااین تفاصیل لطفا راهنمایی فرمائید بعد از برداشت مثل الان برای زمین چکاری میشه انجام داد. اگر محلول پاشی موثر هست نوع محلول و نحوه محلول پاشی رو مرقوم فرمائید. مزید تشکر است : مظفری از شاهرود
زمین زیر کشت: ۴۰۰۰متر
وقت بخیر بله حتما باید محلول پاشی و زاج آب رو انجام بدین تا پیاز ها تقویت بشه و به گل دهی برسن
برای تهیه پکیج های کود دهی هم میتونید آذر ماه اقدام کنید از سایت ماه چین خرید کنید
سلام بنده سه سال پیش درششصد مترزمین ششصد کیلو زعفران کاشتم البته سال قبل ازکاشت عدس بوده کودگوسفندی دادم وبعدکاشتم ودرسال دوم برج چهار وپنج آبیاری شده ومتأسفانه علف هرزه زیادی سبزشد وامسال که سومین سال هست خیلی کم گل داده چیکار کنم که علف هرزه ازببن بره ممنونم از لطفتون
سلام وقت بخیر از سوپر گالانت استفاده کنید
سلام خسته نباشین نیم هکتار زعفران دارم سال 6براشته امسال 100کیلو داد سالهای قبل بسیارعالی بودممنونم میشم کمکم کنید
سلام وقت بخیر برای مشاوره با شماره زیر تماس بگیرید
02171057180
سلام خسته نباشید..
من تیر زعفرون کاشتم و دوبار آب دادم.
ولی گیاه سبز در اومده فعلا..مشکلی هست یا طبیعیه؟
سلام وقت بخیر
به خاطر آبیاری بوده که احتمالا زود انجام دادین ولی گل میده نگران نباشید
سلام خسته نباشید..
من تیر ماه تو باکس میوه زعفرون کاشتم.دیروز اولین گل زعفرون در اومد😍
ولی دو تا باکس هنوز پیاز ها در نیومده.
درصورتی که من منظم آبیاری کردم.۱ مهر و ۱۰ مهر آبیاری عمیق انجام دادم.
حالا باید چیکار کنم.به اون دو تا باکس که هنوز سبز نشدن آب ندم؟؟؟
به اونهایی که سبز شدن چطور باید آب بدم؟
سلام وقتتون بخیر زعفران در دوهفته الی 20 روز گل میده فعلا زمان هست برای گل دهی باقی پیاز ها