تمام آن چیزی که درباره‌ی آبیاری زعفران باید بدانید

زمان آبیاری زعفران بسته به شرایط آب و هوایی هر منطقه متفاوت است؛ در مناطق سردسیر اولین نوبت آبیاری اواخر شهریور و نوبت دوم اوایل آبان، در مناطق معتدل اوایل مهر و اواسط آبان و در مناطق گرمسیر اواخر مهر و اواخر آبان ماه انجام می شود.

رعایت این زمان‌ بندی نه تنها به رشد بهتر گیاه کمک می‌ کند بلکه باعث افزایش کیفیت و مقدار محصول برداشت شده می‌ شود. زعفران گیاهی کم‌ آب بوده که حتی در مناطق خشک هم قابلیت کشت دارد، اما این به معنی کشت دیمی یا بارانی نیست؛ پیاز زعفران با توجه به نوع خاک و اقلیم منطقه، معمولاً به یک تا چهار نوبت آبیاری نیاز دارد. در ادامه، تجربیات مهندسین ماه‌ چین درباره روش‌های صحیح آبیاری زعفران را با شما به اشتراک می گذاریم.

خلاصه مقاله:

آبیاری زعفران بر اساس شرایط آب‌ و هوایی منطقه متفاوت است و زمان‌ بندی دقیق آن نقش مهمی در افزایش کیفیت و کمیت محصول دارد. این گیاه کم‌ آب است و معمولاً بین یک تا چهار نوبت آبیاری نیاز دارد که شامل آبیاری‌ های سنگین در اوایل فصل کشت و آبیاری‌ های سبک‌ تر در فصل‌ های بعدی می‌ شود. رعایت دمای مناسب، پرهیز از آبیاری در تابستان و انتخاب روش‌ های نوین مانند آبیاری قطره‌ ای یا نوار بارانی، به صرفه‌ جویی در مصرف آب و رشد بهتر گیاه کمک می‌ کند. همچنین، بسته به اقلیم، برخی مراحل آبیاری ممکن است حذف یا اضافه شوند تا بازدهی مزرعه به حداکثر برسد.

مراحل آبیاری زعفران

مرحله اول آبیاری زعفران (بسارآب)

اولین آبیاری زعفران بعد از کاشت (بسارآب)، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به نحوی که با عدم دقت در زمان و کیفیت این آبیاری، میزان محصول به شدت کاهش پیدا می کند. در این مرحله، آبیاری باید با توجه به منطقه ای که در آن زندگی می کنید انجام شود. آبیاری زعفران در مناطق گرمسیر در اواخر مهر و در مناطق سردسیر در اوایل مهر ماه انجام می شود. به این نکته توجه کنید که اولین مرحله قبل از سله‌ شکنی زمین زعفران صورت می‌ گیرد.

هدف از این آبیاری بیدار کردن گیاه است. با رعایت زمان آبیاری زعفران، ابتدا گل‌ زعفران از زمین خارج شده و سپس رشد سبزینه‌ ای اتفاق می‌ افتد.

مرحله اول آبیاری باید سنگین و عمیق باشد چرا که پیاز زعفران در فاصله 20 تا 25 سانتی متری از سطح خاک قرار دارد.

مرحله دوم آبیاری زعفران (زاج آب)

مرحله دوم آبیاری (زاج آب)، که شامل کوددهی به همراه آبیاری مزرعه زعفران است بعد از پایان برداشت گل‌ های زعفران در اواخر آبان‌ تا اوایل آذر ماه انجام می‌ شود. در این مرحله نیازی به آبیاری سنگین و عمیق نیست چرا که زمین برخلاف دفعه قبل رطوبت را در خود دارد.

پکیج کودی آبیاری زاج آب زعفران (مزارع کوچک)

۲۴۰,۰۰۰ تومان

کود محلول پاشی ۶ مرحله‌ای زعفران مزارع کوچک

۳۹۰,۰۰۰ تومان

خرید پکیج کودی زعفران از ماه چین

مشاهده همه

می توانید نکات مهم زاج آب (کوددهی به همراه آبیاری) را در ویدیو زیر مشاهده کنید.

مراحل دیگر کوددهی نیز از اهمیت بالایی برخوردارند و تنها با انجام زاج آب نمی توانید نتیجه مطلوب را به دست آورید. در برنامه‌ی کودی زعفران، ماه چین تمام مراحل را برای شما توضیح داده است.

مرحله سوم آبیاری زعفران

برخلاف دو آبیاری قبلی لزومی بر انجام این مرحله نیست و صرفا در مناطقی که باران‌ های زمستانه وجود ندارد؛ در اواخر اسفند‌، آبیاری به صورت سطحی انجام می‌ شود.

مرحله چهارم آبیاری زعفران (زرد آب)

زرد آب فقط در مناطقی که هیچگونه بارندگی ندارند انجام می‌ شود. زمان انجام این آبیاری بین 20 فروردین تا 10 اردیبهشت ماه می‌ باشد که قبل از خشک شدن کامل برگ های پیاز زعفران انجام می‌ شود. به همین دلیل به آن آبیاری زردآب می‌ گویند.

این آبیاری نیز مانند دو آبیاری قبلی سطحی انجام می‌ شود.

ویدیو زیر فیلم آبیاری زعفران است که در مورد نحوه انجام زرد آب و دلایل اهمیت آن توضیح داده ایم.

دو آبه کردن زعفران

برخی کشاورزان بر این باورند که پیاز زعفران حتماً باید دو آبه شود، اما این کار در همه مناطق ضروری نیست. در مناطق سردسیر، آبیاری دوم برای جلوگیری از تنش گرمایی و کمک به استقرار بهتر پیاز انجام می شود، اما در مناطق گرمسیر انجام این نوع آبیاری نه‌ تنها سودی ندارد، بلکه ممکن است به پیازها آسیب زده و خسارات جدی به مزرعه وارد کند. بنابراین، تصمیم‌ گیری درباره دو آبه کردن باید با توجه به شرایط اقلیمی منطقه و نیاز واقعی گیاه صورت گیرد.

روش های آبیاری زعفران

آبیاری کرتی زعفران (روش غرقابی)

در روش کرتی، زمین به قطعه‌ های کوچکی به نام کرت تقسیم شده و بین این بخش‌ ها جوی‌ هایی برای عبور آب در نظر گرفته می‌ شود. این شیوه که نوعی آبیاری غرقابی و سنتی است، اگرچه در گذشته رایج بوده، اما امروزه به دلیل مصرف بالای آب و بازدهی پایین چندان توصیه نمی‌ شود. برای کشت زعفران، استفاده از روش‌ های نوین مانند آبیاری با نوار بارانی شیاردار بسیار مناسب‌ تر است، زیرا هم باعث صرفه‌ جویی در مصرف آب شده  و هم توزیع یکنواخت‌ تری را در مزرعه فراهم می‌ کند.

آبیاری های مدرن تحت فشار

در این نوع آبیاری، از روش‌ های نوین برای افزایش بهره‌ وری استفاده می‌ شود. از جمله روش‌ های مدرن می‌ توان به آبیاری با نوار بارانی شیاردار، سیستم ویلمو و آبیاری کلاسیک اشاره کرد که هرکدام بسته به شرایط مزرعه و نوع کشت، مزایای خاص خود را دارند.

آبیاری نوار بارانی شیاردار زعفران

نوار آبیاری یکی از تجهیزات مهم در سیستم آبیاری قطره‌ ای است که بیشتر در کشت‌ های ردیفی مانند سبزیجات یا زعفران کاربرد دارد. این روش با رساندن آب مستقیماً به ریشه گیاه، مصرف آب را بطور چشمگیری کاهش داده و از هدررفت آن جلوگیری می‌ کند. به همین دلیل، آبیاری قطره‌ ای گزینه‌ ای مناسب برای مناطق کم‌ آب محسوب می‌ شود.

آبیاری زعفران با ویلمو

در این روش، آبیاری با استفاده از دستگاهی به نام ویلمو انجام می‌ شود که کار با آن ساده و بی‌ دردسر است. ویلمو دستگاهی دایره‌ ای‌ شکل با یک موتور مرکزی است که وظیفه پمپاژ آب را بر عهده دارد و به‌ راحتی در مزرعه جا به‌ جا می‌ شود. با وجود مزایای این روش، برخی کشاورزان به دلیل هزینه نسبتاً بالای خرید دستگاه، از به‌کارگیری آن صرف‌ نظر می‌ کنند. با این حال، ویلمو گزینه‌ ای مناسب برای آبیاری یکنواخت و بهینه در مزارع بزرگ به شمار می‌ رود.

آبیاری کلاسیک زعفران

این نوع آبیاری به خاطر بالا بودن هزینه نسبت به دو روش قبل کمتر استفاده می‌ شود. اما همچنان در زمین هایی با وسعت اندک و کشت سنتی قابل مشاهده است.

روش آبیاری زعفران در گلدان و سبد

آبیاری گلدان‌ های زعفران با کشت آن در زمین‌ های کشاورزی کمی فرق دارد، چون ممکن است گلدان‌ ها کمتر در معرض باران قرار بگیرند. به همین دلیل، معمولاً آبیاری ماهیانه برای آن‌ ها کافی است.

بهتر است گلدان‌ ها را در فضای باز مثل حیاط یا پشت‌ بام بگذارید تا هم نور کافی دریافت کنند (روزانه حدود ۴ تا ۵ ساعت نور مستقیم خورشید) و هم در صورت بارش، از آب باران بهره‌ مند شوند.

زمان آبیاری زعفران در مناطق سردسیر و گرمسیر

مرحله سوم و چهارم تنها در مناطقی انجام می شود که در فصل  زمستان و بهار بارندگی وجود ندارد.

زمان آبیاری زعفران در فصول مختلف

نکات مهم آبیاری زعفران

1. دمای هوا هنگام آبیاری مهم است و باید میانگین آن در ۴۸ ساعت گذشته کمتر از ۱۲ درجه سانتی‌ گراد باشد.
2. به هیچ عنوان مزرعه خود را در تابستان آبیاری نکنید. با این کار گرما و رطوبت در کنار هم قرار گرفته و منجر به درگیری مزرعه به آفات و بیماری ها می شود.
3. آبیاری سوم در صورت نبود بارندگی، پس از وجین کردن و کود‌دهی زمین انجام می شود.
4. موارد گفته شده به‌ صورت کلی می‌ باشد. با توجه به اقلیم منطقه خود آن را شخصی‌ سازی کرده تا بیشترین بازدهی را از مزرعه زعفران خود داشته باشید.

سخن آخر

آبیاری اصولی زعفران تأثیر مستقیمی بر کیفیت و میزان برداشت دارد. زمان‌ بندی درست آبیاری‌ ها و انتخاب روش مناسب، به‌ ویژه در مناطق کم‌ آب، می‌ تواند بهره‌ وری مزرعه را افزایش دهد. توصیه می‌ شود کشاورزان با توجه به اقلیم منطقه، از آبیاری تابستانه پرهیز کرده و در صورت امکان از روش‌ های نوین استفاده کنند. با رعایت این نکات ساده، می‌ توان به محصولی با کیفیت و مزرعی پر بازده بازدهی دست یافت.

سوالات متداول

آیا آبیاری تابستانی برای زعفران توصیه می‌ شود؟

خیر، آبیاری در تابستان به دلیل افزایش رطوبت و گرما می‌ تواند باعث رشد آفات و بیماری‌ ها شود.

آیا آبیاری زعفران با تانکر امکان پذیر است؟

بله، آبیاری زعفران با تانکر امکان پذیر است، اما به دلیل سختی و پر هزینه بودن، معمولاً برای مزارع کوچک و در شرایطی که امکان استفاده از روش‌ های دیگر وجود ندارد، توصیه می‌ شود. در مزارع بزرگ‌ تر، استفاده از روش‌ های نوین مانند آبیاری قطره‌ای یا نوار تیپ، به دلیل صرفه‌ جویی در مصرف آب و یکنواختی آبیاری، ارجحیت دارد. در مقاله آبیاری زعفران با تانکر بطور مفصل به این موضوع پرداخته ایم.

محمد جواد قیطاسی
نویسنده و هم‌بنیانگذار ماه چین

همیشه آرزو داشتم یک منبع آموزشی جامع زعفران وجود داشت تا علاوه بر یادگیری ساده تر صنعت زعفران، از پیشنهادات آموزشی و دنیای جدید آن استفاده میکردم. آن آرزو، اکنون، “ماه چین” نام دارد.