آموزش کشت زعفران گلخانه ای (کشت زعفران بدون خاک)

زعفران گلخانه‌ ای یک روش هوشمندانه برای کاشت زعفران است که شرایط پرورش طلای سرخ را برای مناطقی که اقلیم ناسازگار با این گیاه را دارند، فراهم می‌کند. کاشت زعفران در گلخانه با فراهم کردن محیطی قابل کنترل در کیفیت زعفران تولید شده اثر مستقیمی دارد.

کشت زعفران گلخانه‌ ای به دو روش هیدروپونیک و ایروپونیک انجام می‌شود. در روش هیدروپونیک از کوکوپولیت به عنوان جایگزین خاک استفاده می‌شود؛ این ماده نیاز پیاز زعفران به عناصر را از طریق کوددهی تامین می‌کند.  روش دیگر ایروپونیک نام دارد که در آن آب از طریق رطوبت هوا تامین می‌شود و برای تامین عناصر، پیاز بعد از گلدهی به خاک برمی‌گردد تا از طریق خاک مواد مورد نیازش تامین شود.

هر دو روش برای کشت زعفران در گلخانه مناسب است اما روشی که از سمت مهندسین مجموعه‌ی ماه‌ چین توصیه و آموزش داده می‌شود، کشت ایروپونیک زعفران است.

در این مقاله همراه ما باشید تا تمامی نکات درباره‌ی زعفران گلخانه‌ ای را با هم مرور کنیم.

برای مشاهده ادامه ویدئو آموزش کشت گلخانه‌ای زعفران روی لینک زیر کلیک کنید.

ویدئو آموزش کشت زعفران گلخانه‌ ای

وسایل مورد نیاز کشت زعفران گلخانه‌ ای (ایرپوپونیک)

1. محیط بسته جهت تبدیل به گلخانه
2. زمین کشاورزی برای انتقال پیاز ها به خاک بعد از گلدهی
3. دستگاه رطوبت ساز و یا مه پاش
4. بخاری
5. کولر
6. قفسه‌ و طبق‌های نگه‌دارنده پیاز

شرایط کشت ایروپونیک زعفران 

1. محیط باید به دور از آلودگی زیست محیطی باشد.
2. دارای پنجره جهت هوادهی و کنترل دما و رطوبت باشد.
3. جهت خنک نمودن سالن باید از کولر استفاده کنید، به طوری که وسیله موجود بتواند محیط را تا دمای 10 تا 13 درجه سانتی گراد بالای صفر خنک کند.
4. سالن باید مجهز به بخاری فن دار جهت گرم کردن محیط در مرحله برداشت گل باشد.

بعد از ایجاد مکان مورد نظر باید اقدام به ساخت قفسه های طبقاتی ( 4 یا 5 طبقه ) با ارتفاع 40 تا 45 سانتی متری نمود. در کنار قفسه ها باید طبقه‌های چوبی به طول و عرض 100 سانتی‌متر در 100 سانتی‌متر تهیه نمود. این قفسه ها از چوب و همچنین از فلز می تواند باشد. عرض قفسه‌ها حداکثر 100 سانتی متر باید باشد و فاصله بین قفسه ها جهت استفاده به عنوان راهرو 80 تا 100 سانتی‌متر کفایت می‌کند. (برای یک سالن پرورش زعفران گلخانه ای به متراژ 100 متر مربع با قفسه های 5 طبقه ای، 5 تا 6 تن پیاز زعفران نیاز هست)

مقایسه کشت ایروپونیک با کشت سنتی

کشت ایروپونیک و کشت سنتی دو روش متداول برای پرورش گیاهان هستند. در اینجا به برخی از تفاوت‌های کلیدی بین کشت ایروپونیک و کشت سنتی می‌پردازیم:

1. روش کشت

کشت ایروپونیک:

• گیاهان در هوای مرطوب بدون استفاده از خاک کشت می‌شوند.
• ریشه‌ها به صورت آزاد در هوا معلق هستند و به صورت دوره‌ای با محلول‌های غذایی مغذی پاشیده می‌شوند.
• از تکنولوژی‌ها و سیستم‌های پیشرفته برای کنترل شرایط محیطی استفاده می‌شود.

کشت سنتی:

• گیاهان در خاک کشت می‌شوند.
• ریشه‌ها در خاک قرار دارند و مواد مغذی را از خاک دریافت می‌کنند.
• شرایط محیطی به صورت طبیعی (با استفاده از نور خورشید، باران و … ) کنترل می‌شوند.

2. محیط رشد

کشت ایروپونیک:

• نیاز به فضا و محیط کنترل‌شده دارد.
• معمولاً در محیط‌های بسته و تحت کنترل دما، رطوبت، نور و مواد مغذی انجام می‌شود.

کشت سنتی:

• در فضای باز یا گلخانه‌ها انجام می‌شود.
• محیط رشد شامل خاک، هوا و عوامل طبیعی است.

3. مصرف آب و مواد مغذی

کشت ایروپونیک:

• مصرف آب بسیار کمتر است، زیرا آب به صورت مستقیم به ریشه‌ها پاشیده می‌شود و هدر نمی‌رود.
• کارایی مصرف مواد مغذی بالاتر است چون مستقیماً به ریشه‌ها می‌رسند.

کشت سنتی:

• مصرف آب بیشتر است زیرا آب به خاک داده می‌شود و بخش زیادی از آن هدر می‌رود.
• مواد مغذی ممکن است به صورت غیرمستقیم به ریشه‌ها برسند و بخشی از آن‌ها در خاک باقی بماند.

4. رشد و محصول‌دهی

کشت ایروپونیک:

• سرعت رشد گیاهان معمولاً بالاتر است.
• کنترل دقیق‌تر شرایط محیطی منجر به تولید محصولات با کیفیت‌تر و بدون آلودگی می‌شود.
• امکان تولید محصولات در طول سال بدون توجه به فصل وجود دارد.

کشت سنتی:

• رشد گیاهان به شرایط محیطی و فصلی وابسته است.
• محصول‌دهی ممکن است به دلیل عوامل طبیعی مثل آفات و بیماری‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد.
• کیفیت محصولات ممکن است متغیر باشد.

5. هزینه‌ها

کشت ایروپونیک:

• هزینه اولیه برای راه‌اندازی سیستم‌های ایروپونیک بالاتر است.
• هزینه‌های نگهداری و انرژی ممکن است بالا باشد اما به دلیل کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری، هزینه‌های کلی ممکن است تعادل پیدا کند.

کشت سنتی:

• هزینه‌های اولیه کشت سنتی معمولاً کمتر است.
• هزینه‌های جاری شامل خرید کود، آفت‌کش‌ها و آبیاری می‌باشد.

مزایای کشت ایروپونیک:

• رشد سریع‌تر گیاهان
• افزایش راندمان محصول
• مصرف کمتر آب
• صرفه جویی در فضا
• کنترل دقیق‌تر تغذیه گیاهان
• احتمال کمتر شیوع آفات و بیماری‌ها

معایب کشت ایروپونیک:

• هزینه اولیه بالا
• پیچیدگی بیشتر سیستم
• نیاز به تخصص و دانش فنی
• احتمال بروز مشکلات فنی

مزایای کشت سنتی:

• سادگی و آسانی راه‌اندازی
• هزینه اولیه پایین
• سازگاری با طیف وسیع‌تری از گیاهان
• نیاز به تخصص و دانش فنی کمتری

معایب کشت سنتی:

• رشد کندتر گیاهان
• راندمان محصول پایین‌تر
• مصرف بیشتر آب
• اشغال فضای بیشتر
• کنترل کم‌تر تغذیه گیاهان
• احتمال بیشتر شیوع آفات و بیماری‌ها

جدول مقایسه کشت ایروپونیک با کشت سنتی

مراحل مختلف کشت زعفران گلخانه ای

خرید پیاز زعفران گلخانه ای

یکی از مهم‌ترین نکاتی که هنگام خرید پیاز زعفران با آن مواجه می‌شوید سایز پیاز است. پیاز زعفران در سه سایز: ریز (زیر ۵ گرم)، متوسط (بین ۵ تا ۱۰ گرم) و درشت (بالای  ۱۵ گرم) بفروش می‌رسد.  پیاز زعفران گلخانه‌ای باید در سایز درشت تهیه شود. پیازچه ضعیف و سبک عملکرد تولید زعفران در گلخانه را بشدت پایین می آورد، به همین دلیل توصیه می‌شود که از پیاز های زیر 15 گرم در گلخانه استفاده نشود.

ضد عفونی کردن گلخانه‌ی زعفران

قبل از انتقال پیاز زعفران به محیط گلخانه باید سالن را توسط مواد ضدعفونی کننده، ضدعفونی نموده و از ورود مواد خارجی آلوده به داخل سالن جلوگیری کنید.

نگهداری پیاز زعفران در گلخانه

پیاز زعفران دارای دوره‌ی رشد است؛ فصل تابستان دوره خواب پیاز و مناسب‌ترین زمان برای خرید آن است. زمانی که پیازها را تحویل گرفتید باید آن‌ها را در محیطی کاملا خنک و به دور از نور خورشید تا اوایل شهریور ماه نگهداری کنید به طوری که در این مدت نباید رطوبت به پیازچه زعفران برسد؛ همچنین دمای محیط پیاز زعفران باید حداکثر بین 23 تا 27 درجه سانتی گراد بالای صفر باشد تا از رشد و شکستن خواب تابستانی آن جلوگیری شود.

ضدعفونی کردن پیاز زعفران

قبل از ضد عفونی کردن پیاز زعفران باید آن‌ها را پاک کنید؛ به اینصورت که خاک، پوشال و همچنین مواد اضافی دیگر را از آن جدا کنید. سپس در یک مخزن حاوی محلول قارچ‌کش و کنه‌کش پیازها را به مدت چند دقیقه قرار دهید تا به طور کامل ضدعفونی شوند. نام موادی را که برای ضد عفونی کردن به آن‌ها نیاز داریم در ادامه آورده‌ایم.

قارچ کش: کاربندازیم به میزان صد سی سی در صد لیتر

کنه کش: پروپارژیت به میزان یک و نیم در هزار

چیدن پیاز ها روی طبقه ها

بعد از ضدعفونی و خشک کردن پیاز زعفران ، اقدام به چیدن آ‌ن‌ها در طبقه‌ها و انتقال به گلخانه می‌کنند. این مرحله دراواخر شهریورماه انجام می‌شود و رطوبت هوا باید به 80 درصد رسانده ‌شود.

در این مرحله، پیازچه زعفران شروع به بیدار شدن می‌کنند و رشد تیج‌ها آغاز می‌شود، باید از رشد تیج‌های ضعیف جلوگیری نمود؛ این عمل توسط دست انجام می‌گیرد و باعث می‌شود که از اتلاف انرژی اندوخته غذایی پیازچه جلوگیری نموده و باعث بالا رفتن راندمان تولید شود.

.

از برداشت گل زعفران در محیط گلخانه خود لذت ببرید!

بعد از رشد تمامی پیازچه‌ها دمای محیط را به 17 درجه سانتیگراد می رسانیم، این دما بهترین دما جهت گلدهی زعفران می‌باشد. به محض روییدن اولین گل زعفران شروع به برداشت گلها می‌کنیم این عمل از موقع ظاهر شدن گل به مدت 10 تا 15 روز ادامه دارد تا تمامی پیازچه همه گل‌های خود را تولید کنند.

هر پیازچه ( پیاز چه 15 تا 20 گرمی ) در شرایط گلخانه به طور متوسط 12 تا 14 عدد گل تولید می‌کند. اصلی‌ترین سود یک گلخانه زعفران این است که شما بتوانید با انجام صحیح مدیریت کودی وزن پیازهای خودتان را به بیش از 30 گرم برسانید و این موضوع منجر به افزایش تعداد گل و در نهایت بازدهی کشت شما می‌شود.

مرحله چهارم: انتقال پیازچه زعفران به زمین

بعد از برداشت گل باید هر چه سریعتر پیازچه ها را به زمین از قبل آماده شده انتقال داده شود و در موقع انتقال به زمین باید مواظب بود که به برگهای پیازچه آسیبی نرسد و همچنین زیر خاک مدفون نشود. بعد از انتقال پیازچه‌ها به خاک مراحل دیگر دقیقا شبیه کشت خاکی باید ادامه داده شود و عناصر ریز مغذی و دیگر عناصر مورد نظر گیاه توسط آبیاری و محلول پاشی در اختیار گیاه قرار داده شود.

خیلی از علاقمندان فکر میکنند که برای کشت زعفران گلخانه ای فقط به یک سالن نیاز است، در صورتی که این اصلا درست نیست. شما باید حتما یک زمین کشاورزی داشته باشید تا بعد از اتمام گلدهی زعفران، پیاز ها به مزرعه انتقال دهید.

مزایای کشت زعفران گلخانه ای

1. تسهیل و کاهش ریسک برداشت زعفران
2. کم هزینه بودن تولید نسبت به میزان برداشت
3. کم آب بر بودن
4. بالا بودن عیار زعفران تولیدی و بالا بودن کیفیت ظاهری زعفران
5. کنترل رشد پیازچه ها توسط تنظیم نمودن رطوبت، دما و نور ورودی به محیط گلخانه

طبق بررسی هایی که توسط تکنسین های متخصص آزمایشگاه صورت‌ گرفته است، عیار زعفران (کروسین) کشت شده در گلخانه حداقل 265 می باشد، در صورتی که زعفران با عیار تولیدی 320 هم در این محیط به چشم میخورد. عیار زعفران یکی از مهمترین فاکتور ها برای خرید زعفران بشمار می‌رود.

اولین گام برای شروع عملی کشت زعفران گلخانه ای چیست؟

اولین گام برای شروع عملی کشت بدون خاک زعفران این است که آموزش خود را در رابطه با این نوع از کشت کامل کنید. شما با خواندن مطلب بالا قدری با فضای کاری کشت گلخانه‌ای آشنا شدید اما این کافی نیست و باید برای ادامه کار آموزش بیشتری ببینید. ما برای شما یک دوره‌‌ی آموزش مقدماتی کشت زعفران گلخانه‌ای را به صورت رایگان آماده کرده‌ایم تا فرایند آموزش شما کامل‌تر شود.

برای مشاهده دوره‌ی رایگان آموزش کشت گلخانه‌ای زعفران از لینک زیر استفاده کنید.

دوره مقدماتی آموزش کشت زعفران گلخانه‌ ای رایگان

دوره‌ی فوق بر اساس تجربیات چندین ساله تیم ماه‌چین و تحقیقات مراکز علمی تولید شده است. لطفا از آن به خوبی استفاده کنید و در صورت نیاز به دیگر دوستان خود نیز هدیه دهید. چرا که با ارزش‌ترین نوع هدیه علم و دانش است.

محمد جواد قیطاسی
نویسنده و هم‌بنیانگذار ماه چین

همیشه آرزو داشتم یک منبع آموزشی جامع زعفران وجود داشت تا علاوه بر یادگیری ساده تر صنعت زعفران، از پیشنهادات آموزشی و دنیای جدید آن استفاده میکردم. آن آرزو، اکنون، “ماه چین” نام دارد.