نکات مهم کشت زعفران از زبان با تجربه‌ها

یکی از مواردی که در تمام مراحل و نحوه کاشت زعفران در داشتن مزرعه ای پر بار به ما کمک می کند استفاده از تجارب دیگران است. نکات مهم کشت زعفران از زبان با تجربه ‌ها همان چیزی است که می ‌توانیم با رعایت آن بازدهی مزرعه خودمان را تا 60 درصد افزایش دهیم و جزء 10 درصد برتر مزارع زعفران ایران باشیم. تمامی این نکات برحسب سال‌ ها آزمون و خطا به دست آمده بنابراین بسیار ارزشمند هستند.

یک‌ بار که با دوستان ماه‌ چینی به سمت همدان می‌ رفتیم برای سر زدن به یکی از دوستان زعفران‌ کار راهمان را اندکی تغییر دادیم تا دیداری تازه کنیم. پس از اینکه به مزرعه رسیدیم و چرخی در آن زدیم از دوست مزرعه‌ دارمان پرسیدیم که سال گذشته چقدر زعفران برداشت کرده‌ ای؟

پاسخ او این بود: من هر سال مثل بقیه کشاورز ها رفتار می‌ کردم و بی‌ توجه به نیازهای زمینم یک سری کودهای روتین به مزرعه می‌ دادم و بازدهی خوبی نداشتم؛ در یک هکتار مزرعه‌ ام نهایتا 7 کیلو برداشت می‌ کردم اما امسال که آزمایش خاک گرفتم و در مورد برنامه کودی و روش کاشت زعفران با شما مشورت کردم همه چیز عوض شد. بازدهی امسال مزرعه من به 13 کیلو رسید و مطمئنم سال بعد بیشتر هم میشه.

1. رعایت کردن عمق کاشت مناسب

یکی از نکات مهم کشت زعفران که بسیار پر اهمیت است رعایت عمق کاشت مناسب پیاز زعفران است. در واقع بهترین و مناسب‌ ترین عمق برای کاشت زعفران عمق ۲۰ سانتی‌ متری است که کاهش یا افزایش آن می‌ تواند منجر به افت شدید بازدهی مزرعه زعفران شود.

در خاک های رسی که بافت آن ها به نسبت سنگین تر است؛ عمق بین ۱۸ تا ۲۰ سانتی متر و در خاک های شنی با بافت سبک تر، عمق بین ۲۰ تا حداکثر ۲۵ سانتی متر کفایت می کند.

در صورتی که عمق کاشت را بیش از ۲۰ سانتی‌ متر در نظر بگیریم ممکن است گیاه زعفران نتواند به سطح زمین برسد و عملا در زیر خاک محبوس شود. برعکس، در صورتی که عمق کاشت را کمتر از ۲۰ سانتی‌ متر بگیریم پدیده‌ ای به نام هویجی شدن پیاز رخ می‌ دهد که بازدهی مزرعه را به شدت کاهش می دهد.

البته باید این نکته را هم در نظر بگیریم که پیاز در طی چند سال فعالیت خود به ارتفاع بالاتر می آید. این اتفاق هر ساله با از بین رفتن پیاز مادری و تکثیر پیازهای دختری اتفاق می‌ افتد.

به پیشنهاد ماه چین برای درک بهتر این موضوع ویدئوی زیر را مشاهده کنید.

2. عدم استفاده از کود حیوانی تازه

دومین نکته از نکات مهم کشت زعفران، عدم استفاده از کود حیوانی تازه در مزرعه زعفران است. به طور معمول در اوایل کشت زعفران یا به طور سالیانه و قبل از فصل برداشت اقدام به کوددهی مزرعه می‌ کنیم و نکته مهم هم استفاده از کود حیوانی پوسیده است.

مشکلات استفاده از کود حیوانی تازه برای مزرعه زعفران به شرح زیر است:

• کود حیوانی تازه در حین پوسیدن گاز آمونیاک آزاد می‌ کند که برای گیاه زعفران سمی است.
• کود حیوانی تازه مقدار زیادی نمک دارد و این برای گیاه زعفران که در برابر شوری مقاومت ندارد باعث افت بازدهی محصول می شود.
• کود حیوانی تازه مقادیر زیادی بذر علف هرز دارد که منجر به رشد علف هرز در مزرعه زعفران می‌ شود.
• کود حیوانی تازه ممکن است دارای میکروارگانیسم‌ ها و آفات مضر برای زعفران باشد که این آفات به راحتی به گیاه منتقل می‌ شوند.

3. عدم نگهداری طولانی‌ مدت پیاز زعفران در خارج از خاک

یکی از مسائل مهم در مورد پیاز زعفران نحوه نگهداری آن است. پیاز زعفران در خارج از خاک و در صورت عدم رعایت نکات نگهداری به سرعت آسیب می‌ بیند و در معرض کنه و قارچ قرار می‌ گیرد. همچنین در صورتی که پیاز در خارج از خاک قرار بگیرد به ناچار برای تغذیه از بنیه خودش استفاده می‌ کند و این امر منجر به کوچک شدن آن می‌ شود.

پس بهترین استراتژی در مورد خرید و کاشت پیاز زعفران این است که پیاز را دقیقا پیش از کاشت در زمین خریداری کنید؛ البته مدت زمان مناسب بین خارج شدن پیاز از خاک و کشت مجدد حدود ۲ هفته می‌ باشد.

پکیج کاشت زعفران خانگی

۲۹۰,۰۰۰ تومان

پیاز زعفران مخصوص کشت خاکی

۱,۲۰۰,۰۰۰ تومان

خرید پیاز زعفران از ماه چین

مشاهده همه

4. عدم آبیاری تابستانه مزرعه زعفران

برخی از کارشناسان حوزه زعفران با استدلال‌ هایی درست و با هدف افزایش گلدهی مزرعه زعفران، توصیه می کنند تا در تابستان مزرعه را آبیاری کنید. فارغ از اینکه آیا این آبیاری منجر به افزایش گل مزرعه می‌ شود یا خیر باید به نکات مهمی در رابطه با آبیاری تابستانه توجه داشته باشیم.

دو عامل دمای بالا و رطوبت محیطی می‌ توانند منجر به آسیب به پیاز و درگیری آن با آفات و بیماری‌ هایی مانند کنه و قارچ شوند. در تابستان دمای بالا را خواهیم داشت و با انجام آبیاری تابستانه عامل دوم را نیز مهیا خواهیم کرد.

در بازدید های خود از مزارع همکاران، با انبوهی از پیازهای آسیب دیده و مبتلا به کنه مواجه شدیم. یکی از دلایل اصلی این اتفاق آبیاری تابستانه مزرعه زعفران بوده. دقت داشته باشید هنگامی که قسمتی از مزرعه دچار این آسیب‌ ها شود به احتمال زیاد باقی مزرعه نیز مبتلا خواهند شد.

5. انجام مراحل کود دهی مزرعه زعفران

تاکنون آمار رسمی از میزان برداشت زعفران از مزارع منتشر نشده است و نمی‌ توان با قطعیت در این مورد سخن گفت. اما طبق تجربیات و مشاهدات ما، عمده مزارع زعفران بازدهی نزدیک به ۵ تا ۶ کیلو در هکتار دارند. درصدی از مزارع نیز وجود دارند که برداشتی بالاتر از این مقدار و در حدود ۱۵ تا ۲۰ کیلو دارند.

این آمار‌ها نشان می دهد که امکان برداشت بالا از مزراع زعفران وجود دارد اما نکته‌ ای هست که بسیاری از مزرعه‌ داران رعایت نمی‌ کنند. یکی از این نکات مهم کشت زعفران، تغذیه مزرعه زعفران در انجام کوددهی اصولی است.

پکیج کودی آبیاری زاج آب زعفران (مزارع کوچک)

۲۴۰,۰۰۰ تومان

کود محلول پاشی ۶ مرحله‌ای زعفران مزارع کوچک

۳۹۰,۰۰۰ تومان

خرید پکیج کودی زعفران از ماه چین

مشاهده همه

کود زاچ آب

کود زاچ آب یکی از اصلی ترین فرآیندهای کوددهی است که همراه با آبیاری زاچ آب و پس از پایان فصل برداشت انجام می‌ شود. این مرحله از کوددهی از آن جهت حائز اهمیت است که ما در این کوددهی اقدام به تغذیه ریشه‌ ای پیاز می‌ کنیم و تغذیه‌ ریشه‌ ای نیز بهترین راه رساندن مواد مغذی به گیاه است.

طبق تجربیات ما انجام صحیح کود دهی زاچ آب می‌ تواند تا 40 درصد در میزان گلدهی سال آینده تاثیر مثبت داشته باشد. این مسئله و تاثیر آن بار ها در مزراع تحت پوشش ماه‌ چین بررسی شده است.

محلول‌ پاشی‌

یکی دیگر از مراحل تغذیه مزرعه زعفران انجام محلول‌پاشی است. محلول‌ پاشی مزرعه زعفران در 3 تا 6 مرحله و از اواسط دی‌ تا اوایل فروردین‌ ماه با فاصله 10 تا 15 روزه انجام می‌ شود. انجام این محلول‌ پاشی‌ ها با برندهای کودی مطرح و با برنامه درست می‌ تواند منجر به افزایش قابل توجه تکثیر پیازهای مادری شود.

همچنین این محلول‌ پاشی‌‌ ها می‌ توانند منجر به افزایش وزن پیازهای دختری و رشد رویشی پیازهای زعفران بشوند.

6. زمان آبیاری صحیح در مهر ماه

زمان آبیاری مزرعه در مهر ماه یکی از نکات مهم کشت زعفران است که باید به آن توجه ویژه‌ ای داشته باشیم. زمان انجام آبیاری از دو جهت اهمیت دارد:

• زمین‌ های با متراژ بالا
• تسهیل در برداشت زعفران

یکی از معضلاتی که صاحبان مزارع بزرگ با آن روبرو هستند تامین نیروی انسانی کافی برای فصل برداشت در مزارع چند هکتاری است. به طور مثال فردی با داشتن یک مزرعه ۴ هکتاری در فصل برداشت نمی تواند تمام این 4 هکتار را برداشت کند بنابراین می تواند با آبیاری فاصله‌ دار دو قطعه زمین 2 هکتاری زمان رویش گل‌ را از هم جدا کند و بدین صورت ابتدا نیمی از مزرعه و سپس نیم دیگر را برداشت کند.

همچنین اگر در زمان درست اقدام به آبیاری مزرعه کنیم ابتدا گل‌ های مزرعه و سپس علف‌ های گیاه زعفران از خاک خارج خواهند شد. به طور کلی دو روش آبیاری در مراحل کاشت زعفران وجود دارد:

روش دو آبیاری

در روش دو آبیاری، اواخر شهریور در حد فاصل 15 تا 20 شهریور ماه یک آبیاری نیمه‌ سنگین و در اوایل مهر ماه نیز یک آبیاری سنگین خواهیم داشت. در این روش میزان گل بیشتری برداشت و معمولا علف‌ های زعفران همزمان با گل رشد خواهند کرد که این امر فرآیند برداشت را کمی دشوار می کند.

روش تک آبیاری

در روش تک آبیاری مزرعه زعفران، یک آبیاری سنگین در اوایل مهر ماه خواهیم داشت. در این روش آبیاری پس از رویش 60 تا 70 درصد گل‌ ها، برگ‌ های زعفران شروع به رویش می‌ کنند و فرآیند برداشت زعفران ساده خواهد شد.

7. آموزش کاشت زعفران با آزمون و خطا

هفتمین نکته از نکات مهم کشت زعفران را از زبان یک جوان 30 ساله شنیدم. مهدی دوست خوب من از 25 سالگی و پس از پایان دوران خدمت سربازی به کسب و کار کاشت زعفران روی آورد. او بسیار با انگیزه بود و تمام مدت تلاش می‌ کرد تا نکات جدیدی یاد بگیرد.

مهدی سیستم فکری مخصوص خودش را داشت؛ او دوست داشت هر چیزی را یک‌ بار امتحان کند و تاثیرش را ببینید. به این روش یادگیری آزمون و خطا می‌ گوییم. اکنون مهدی 6 سال است که در حال کارکردن است و هنوز هم نتوانسته بازدهی مزرعه خود را به حد مطلوبی برساند.

همیشه بزرگانی هستند که می‌ توانیم از زبانشان نکات مهم کشت زعفران را بشنویم و بیاموزیم. اما چرا ما در مقابل این راه صحیح مقاومت نشان می‌ دهیم. چرا از تجربیات دیگر بزرگان این حوزه استفاده نمی‌ کنیم؟

مراحل کاشت زعفران را باید با آموزش دیدن یاد گرفت نه آزمون و خطا و صرف هزینه‌ های فراوان.

8. آیا دیگران به درستی فکر می‌ کنند؟

یک مسئله مهم وجود دارد که تنها به نکات مهم کشت زعفران ارتباط ندارد. همیشه افرادی هستند که می‌ گویند: نمیشه!، دیگه بازار اشباع شده، بیخیال بابا کشت زعفران هم شد کار، بازم میخوای سرمایتو به باد بدی!

بازار زعفران یک بازار شناور و رسمی در کشور ماست که یکی از اهداف صادرات غیر نفتی محسوب می شود. در اوج ایام کرونا و بهبوبه برجام به شما نشان دادیم که صادرات زعفران متوقف نشده و این یعنی هنوز هم تقاضا فعال است و بازار زعفران جان دارد.

آمار صادرات زعفران در سال 98

سخن آخر

مطالبی که در این قسمت و تحت عنوان نکات مهم کشت زعفران ذکر کردیم تماما بر روی مزارع زعفران تست شده‌ و جواب خود را پس داده‌ اند. شما نیز می‌ توانید به راحتی و با رعایت نکات مهم کشت زعفران ذکر شده بازدهی مزرعه خود را تا 60 درصد افزایش داده و از بازدهی مزرعه خود لذت ببرید.

شما می توانید تجربیات خود را مبنی بر کشت و راه‌ های افزایش بازدهی مزرعه زعفران را با ما و مخاطبان ماه‌ چین به اشتراک بگذارید تا همه با هم در یک حرکت جمعی رشد کنیم و با اثر هم‌ افزایی هر روز بهتر از دیروز باشیم.

ماه‌ چین با ایجاد شبکه‌ ای از کشاورزان با تجربه، جوان و با هدف دست‌ یابی به حداکثر بازدهی در مزارع زعفران کشور، اقدام به ارائه خدمات کشت و مدیریت مزرعه زعفران نموده است. برای استفاده از خدمات و مشاوره تیم کارشناسی ماه چین می‌ توانید از صفحه خدمات کشت زعفران ما دیدن کنید.

خدمات کشت زعفران 

محمد جواد قیطاسی
نویسنده و هم‌بنیانگذار ماه چین

همیشه آرزو داشتم یک منبع آموزشی جامع زعفران وجود داشت تا علاوه بر یادگیری ساده تر صنعت زعفران، از پیشنهادات آموزشی و دنیای جدید آن استفاده میکردم. آن آرزو، اکنون، “ماه چین” نام دارد.