نکات مهم کشت زعفران از زبان با تجربه‌ها

نکات مهم کشت زعفران از زبان با تجربه‌ها همان چیزی است که می‌توانیم با رعایت آن‌ها بازدهی مزرعه خودمان را تا 60 درصد افزایش دهیم و جزو 10 درصد برتر مزارع زعفران ایران باشیم. تک به تک این نکات برحسب سال‌ها آزمون و خطا و تجربه به دست آمده‌اند و بسیار ارزشمند هستند.

یک‌بار که با دوستان ماه‌چینی به سمت همدان می‌رفتیم برای سر زدن به یکی از دوستان زعفران‌کار راهمان را اندکی تغییر دادیم تا دیدار تازه کنیم. پس از اینکه به مزرعه رسیدیم و چرخی در آن زدیم از دوست مزرعه‌دارمان پرسیدیم که سال گذشته چه‌قدر برداشت کرده‌ای؟

پاسخ او این بود: ببین مسعود جان من هر سال مثل همه کشاورزا رفتار می‌کردم و بی‌توجه به نیازهای زمینم یه سری کودهای روتین رو به مزرعه می‌دادم بازدهی خوبی نداشتم و تو یک هکتار مزرعه‌ام نهایتا 7 کیلو برداشت می‌کردم اما امسال که آزمایش خاک گرفتم و در مورد برنامه کودی با شما مشورت کردم همه چیز عوض شد. بازدهی امسال مزرعه من به 13 کیلو رسید و مطمئنم سال بعد بیشتر هم میشه.

1. رعایت کردن عمق کاشت مناسب

یکی از نکات مهم کشت زعفران که به ظاهر ساده اما بسیار مهم است رعایت عمق کاشت مناسب پیاز زعفران است. در واقع بهترین و مناسب‌ترین عمق برای کاشت زعفران عمق 20 سانتی‌متری می‌باشد و کاهش یا افزایش این ارتفاع می‌تواند منجر به کاهش شدید بازدهی مزرعه زعفران شود.

در صورتی عمق کاشت را بیش از 20 سانتی‌متر در نظر بگیریم ممکن است تیچ‌های زعفران نتوانند به سطح زمین برسند و عملا در زیر خاک محبوس شوند. در صورتی که عمق کاشت را کمتر از 20 سانتی‌متر بگیریم پدیده‌ای به نام هویجی شدن پیاز رخ می‌دهد و باز هم بازدهی مزرعه کاهش پیدا می‌کند.

البته باید این نکته را هم در نظر بگیریم که پیاز در طی چند سال فعالیت خود به ارتفاع بالاتر می آید. این اتفاق هر ساله با از بین رفتن پیاز مادری و تکثیر پیازهای دختری اتفاق می‌افتد. همچنین در صورتی که عمق کاشت پیازها را ناهمگون در نظر بگیریم مشکلات بسیاری را در فصل برداشت خواهیم داشت.

پیشنهاد می‌کنم برای درک بهتر این موضوع ویدئوی زیر را مشاهده کنید.

2. عدم استفاده از کود حیوانی تازه

دومین نکته از نکات مهم کشت زعفران عدم استفاده از کود حیوانی تازه در مزرعه زعفران است. به طور معمول در اوایل کشت زعفران و یا به طور سالیانه و قبل از فصل برداشت اقدام به کوددهی مزرعه می‌کنیم و این اهمیت دارد که کود حیوانی مورد استفاده پوسیده شده باشد.

مشکلاتی را که کود حیوانی تازه برای مزرعه زعفران به بار می‌آورد به شرح زیر است:

• کود حیوانی تازه در حین پوسیدن گاز آمونیاک را آزاد می‌کند که برای گیاه سمی است
• کود حیوانی تازه به مقدار زیادی نمک دارد و این برای گیاه زعفران که یک گیاه نمک گریز است خوب نیست
• مهم‌تر از همه کود حیوانی تازه مقادیر زیادی بذر علف هرز دارد که منجر به رشد علف هرز در مزرعه زعفران می‌شود
• کود حیوانی تازه ممکن است دارای میکروارگانیسم‌ها و آفات مضر برای زعفران باشد و این آفات به راحتی به زعفران منتقل می‌شود

3. عدم نگه‌داری طولانی‌مدت پیاز زعفران در خارج از خاک

یکی از مسائل مهم در مورد پیاز زعفران نحوه نگه‌داری آن است و نکته سوم از نکات مهم کشت زعفران نیز همین است. پیاز زعفران در خارج از خاک و در صورت عدم رعایت صحیح نکات نگه‌داری پیاز به سرعت آسیب می‌بیند و در معرض کنه و قارچ قرار می‌گیرد. همچنین در صورتی که پیاز در خارج از خاک قرار بگیرد به ناچار برای تغذیه از بنیه خودش استفاده می‌کند و این منجر به کوچک شدن پیاز می‌شود.

پس بهترین استراتژی در مورد خرید و کاشت پیاز زعفران این است که پیاز را دقیقا پیش از آنکه قصد کاشت آن در زمین را داریم خریداری کنیم و کاری کنیم که به هیچ وجه مجبور به نگه‌داری از پیاز زعفران نشویم. مدت زمان مناسب بین خارج شدن پیاز از خاک و کشت مجدد حدود 2 هفته می‌باشد.

4. عدم آبیاری تابستانه مزرعه زعفران

برخی از کارشناسان حوزه زعفران با استدلال‌هایی درست و با هدف افزایش گل‌دهی مزرعه زعفران پیشنهاد آبیاری تابستانه مزرعه زعفران را می‌دهند. فارغ از اینکه آیا این آبیاری منجر به افزایش گل مزرعه می‌شود یا خیر باید به نکات مهمی در رابطه با آبیاری تابستانه توجه داشته باشیم.

دو عامل دمای بالا و رطوبت محیطی بالا می‌توانند منجر به آسیب به پیاز و درگیر شدن پیاز با آفات و بیماری‌هایی مانند کنه و قارچ بشوند. خب در تابستان دمای بالا را خواهیم داشت و با انجام آبیاری تابستانه عامل دوم را نیز مهیا می‌کنیم. این بدین معنی نیست که لزوما پیازهای مزرعه دچار آسیب خواهند شد اما لزوما احتمال این آسیب بالا خواهد رفت.

ما گاهی در بازدیدهای خود از مزارع همکاران با انبوهی از پیازهای آسیب دیده مواجه می‌شویم که به کنه و قارچ مبتلا شده‌اند. یکی از دلایل اصلی این اتفاق آبیاری تابستانه مزرعه زعفران بوده است و هنگامی که قسمتی از مزرعه دچار این آسیب‌ها بشود به احتمال زیاد باقی مزرعه نیز به این آسیب‌ها دچار خواهند شد.

5. انجام مراحل کوددهی مزرعه زعفران

تا کنون آمار رسمی از میزان برداشت زعفران از مزارع منتشر نشده است و نمی‌توان با قطعیت در این مورد سخن گفت. اما طبق تجربیات و مشاهدات ما عمده مزارع زعفران بازدهی نزدیک به 5 تا 6 کیلو در هکتار دارند. درصدی از مزارع نیز وجود دارند که برداشتی بالاتر از این مقدار و در حدود 15 تا 20 کیلو در هکتار دارند.

این آمار‌ها به ما می‌گوید که امکان برداشت بالا از مزراع زعفران وجود دارد اما نکته‌ای وجود دارد که بسیاری از مزرعه‌داران رعایت نمی‌کنند و تنها برخی از آن‌ها این نکته را رعایت می‌کنند. یکی از این نکات مهم کشت زعفران تغذیه مزرعه زعفران در انجام کوددهی اصولی است.

برنامه کوددهی زعفران را بصورت دقیق وکامل در مقاله‌ی دیگر از ماه‌چین مطالعه کنید.

کود زاچ آب

کود زاچ آب یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین فرایندهای کوددهی است که همراه با آبیاری زاچ آب و پس از پایان فصل برداشت انجام می‌شود. این مرحله از کوددهی از آن جهت حائز اهمیت است که ما در این کوددهی اقدام به تغذیه ریشه‌ای پیاز می‌کنیم و تغذیه‌ ریشه‌ای گیاه بهترین راه تغذیه گیاه است.

طبق تجربیات ما انجام صحیح کوددهی زاچ آب می‌تواند تا 40 درصد در میزان گل سال آینده مزرعه زعفران تاثیر مثبت داشته باشد. این مسئله و تاثیر آن را بارها و بارها در مزراع تحت پوشش ماه‌چین بررسی شده است. هنگامی که در یک مزرعه با برنامه کودی صحیح اقدام به کوددهی مزرعه می‌کنیم شاهد رشد 30 تا 50 درصدی میزان گل در سال زراعی آینده خواهیم بود.

محلول‌پاشی‌

یکی دیگر از مراحل تغذیه مزرعه زعفران انجام محلول‌پاشی می‌باشد. محلول‌پاشی مزرعه زعفران در 3 تا 6 مرحله و از اواسط دی‌ماه تا اوایل فروردین‌ماه و با فاصله 10 تا 15 روزه انجام می‌شود. انجام این محلول‌پاشی‌ها با برندهای کودی مطرح و با برنامه درست می‌تواند منجر به افزایش قابل توجه تکثیر پیازهای مادری شود.

همچنین این محلول‌پاشی‌‌ها می‌توانند منجر به افزایش وزن پیازهای دختری و رشد رویشی پیازهای زعفران بشوند. لازم به ذکر است که حداقل طول برگ زعفران برای تاثیر گذار بودن محلول‌پاشی‌ها 15 سانتی‌متر می‌باشد و در صورت کم بودن طول برگ باید با کودهای نیتروژنه اقدام به افزایش رشد رویشی پیازها شویم.

6. زمان آبیاری صحیح در مهرماه

زمان آبیاری مزرعه در مهرماه یکی از نکات مهم کشت زعفران است باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم. زمان انجام آبیاری از دو جهت اهمیت دارد:

• زمین‌های با متراژ بالا
• تسهیل در برداشت زعفران

یکی از معضلاتی که صاحبان مزارع بزرگ با آن روبرو هستند تامین نیروی انسانی کافی برای فصل برداشت در مزارع چند هکتاری است. به طور مثال فردی که یک مزرعه 4 هکتاری دارد و نمی‌تواند در فصل برداشت تمام این 4 هکتار را برداشت کند می‌تواند با آبیاری فاصله‌دار دو قطعه زمین 2 هکتاری زمان رویش گل‌ها در این دو زمین را از هم جدا کند و بدین صورت ابتدا نیمی از مزرعه را برداشت می‌کند و سپس نیم دیگر مزرعه را برداشت می‌کند.

همچنین اگر در زمان درست اقدام به آبیاری مزرعه کنیم ابتدا گل‌های مزرعه و سپس علف‌های گیاه زعفران خارج خواهند شد. این مسئله باعث می‌شود که در فصل برداشت چیدن محصول مزرعه زعفران آسان‌تر شود. به طور کلی دو روش آبیاری وجود دارد که می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم.

روش دو آبیاری

در این روش یک‌بار در اواخر شهریورماه و در حد فاصل 15 تا 20 شهریورماه یک آبیاری نیمه‌سنگین خواهیم داشت و در اوایل مهرماه نیز یک آبیاری سنگین خواهیم داشت. در این روش میزان گل بیشتری خواهیم داشت و معمولا علف‌های زعفران همزمان با گل رشد خواهند کرد و فرایند برداشت کمی دشوار خواهد بود.

روش تک آبیاری

در روش تک آبیاری مزرعه زعفران یک آبیاری سنگین در اوایل مهرماه خواهیم داشت. در این روش آبیاری پس از رویش 60 تا 70 درصد گل‌ها برگ‌های زعفران شروع به رویش می‌کنند و فرایند برداشت زعفران بسیار ساده‌تر می‌باشد.

7. آموزش کاشت زعفران با آزمون و خطا

هفتمین نکته از نکات مهم کشت زعفران به را از زبان یک جوان 30 ساله شنیدم. مهدی دوست خوب من است و از 25 سالگی و پس از پایان دوران خدمت سربازی به کسب و کار کاشت زعفران روی آورد. او بسیار با انگیزه بود و تمام مدت تلاش می‌کرد تا چیزی یاد بگیرد. کاری که همه ما باید به خوبی انجام بدهیم.

اما نحوه انجام فرایند یادگیری است که اهمیت دارد. مهدی سیستم فکری مخصوص به خودش را داشت او دوست داشت هر چیزی را یک‌بار امتحان کند و تاثیر رفتارش را ببینید. به این روش یادگیری آزمون و خطا می‌گوییم. اکنون مهدی 6 سال است که در حال کارکردن است و هنوز هم نتوانسته بازدهی مزرعه خود را به حد مطلوبی برساند.

همیشه بزرگانی هستند که می‌توانیم از زبانشان نکات مهم کشت زعفران را بشنویم و بیاموزیم. اما چرا ما در مقابل این راه صحیح مقاومت نشان می‌دهیم. چرا از تجربیات دیگر بزرگان این حوزه استفاده نمی‌کنیم. کشت زعفران را با آموزش دیدن یاد بگیرید نه با آزمون و خطا و صرف هزینه‌های فراوان.

8. آیا دیگران به درستی فکر می‌کنند؟

یک مسئله مهم وجود دارد که تنها به نکات مهم کشت زعفران ارتباط ندارد. همیشه و همیشه افرادی هستند که می‌گویند. نمیشه، دیگه بازار اشباع شده، بیخیال بابا کشت زعفرون هم شد کار، بازم میخوای سرمایتو به باد بدی.

این دوستان دلسوز همیشه چیزی برای نگرانی دارند. بازار زعفران یک بازار شناور و رسمی در کشور ماست که دارای بورس کالا می‌باشد و یکی از اهداف صادرات غیر نفتی می‌باشد.در اوج ایام کرونا و بهبوبه برجام به شما نشان دادیم که صادرات زعفران متوقف نشده است و این یعنی هنوز هم سمت تقاضا فعال است و بازار زعفران جان دارد.

آمار صادرات زعفران در سال 98

ما انسان‌ها با وجود نعمت خدادادی عقل می‌توانیم تفکر کرده و تصمیم بگیریم. ما می‌توانیم نظرات دوستان و اطرافیانمان را بشنویم و به آن فکر کنیم. اما این به این معنی نیست که نظرات دوستان ما لزوما درست می‌باشد.

مطالبی که در این قسمت و تحت عنوان نکات مهم کشت زعفران ذکر کردیم تماما بر روی مزارع زعفران تست شده‌اند و جواب خود را پس داده‌اند. شما نیز می‌توانید به راحتی و با رعایت نکات مهم کشت زعفران که ذکر کردیم بازدهی مزرعه خود را تا 60 درصد افزایش داده و از مزرعه خود لذت ببرید.

لطفا تجربیات خود را مبنی بر کشت زعفران و راه‌های افزایش بازدهی مزرعه زعفران را با ما و مخاطبان ماه‌چین به اشتراک بگذارید تا همه با هم در یک حرکت جمعی رشد کنیم و با اثر هم‌افزایی هر روز بهتر از دیروز باشیم.

ماه‌چین با ایجاد شبکه‌ای از کشاورزان با تجربه و جوان و با هدف دست‌یابی به حداکثر بازدهی از واحد سطح در مزارع زعفران کشور اقدام به ارائه خدمات کشت و مدیریت مزرعه زعفران نموده است. برای استفاده از خدمات و مشاوره تیم کارشناسی ماه چین می‌توانید از صفحه خدمات کشت زعفران ما دیدن کنید.

خدمات کشت زعفران